بررسی پیامدهای سفر «بلینکن» به ریاض/ قنادباشی: این سفر حاوی پیام هشدارآمیز درباره ارتباط با ایران است / صدرالحسینی: میانجیگری عربستان بین تهران و واشنگتن منتفی است
تاریخ انتشار: ۱۸ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۲۸۵۷۱
آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا در سفری به عربستان سعودی وارد جده شد و با محمد بن سلمان ولیعهد آن کشور دیدار کرد. بر اساس گزارش خبرگزاری رسمی عربستان مقامهای دو کشور درباره روابط دوجانبه و مسائل منطقهای و بینالمللی گفتوگو کردند. پیش از سفر بلینکن گمانه زنی رسانه ها بر این محور استوار بود که تلاش برای عادیسازی روابط عربستان با رژیم صهیونیستی از جمله مهمترین موضوعاتی است که در دستور کار بلینکن در سفر به ریاض قرار دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
این سفر در حالی صورت گرفته است که واشنگتن قصد ایجاد ثبات در روابط با ریاض را دارد؛ روابطی که به دلیل اختلافات در مسائل مختلف از موضوع ایران گرفته تا قیمت نفت با تنش روبرو شده است. سفر بلینکن به عربستان دومین سفر بلندپایه مقامهای آمریکا به این کشور است. پیش از این «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید هم به ریاض سفر کرده بودد اما ظاهراً تلاشهای او برای مجاب کردن عربستان به عادیسازی روابط با تلآویو به بنبست خورده بود. به نظر میرسد مسئله عادیسازی روابط سعودی با ایران نیز یکی دیگر از مسائل تاثیر گذار از نظر کاخ سفید در مسیر سوق دادن ریاض به سمت عادیسازی رابطه با تلآویو است.
اهداف سفر مقامات آمریکایی به عربستان
جعفر قنادباشی کارشناس مسائل منطقه در گفتگو با قدس پیرامون دلایل و اهداف سفر بلیکن وزیر خارجه امریکا به عربستان گفت: تحلیلگران مختلف نظرات متفاوتی را در رابطه با اهداف سفر بلینکن به عربستان سعودی و دیدار وی با بن سلمان مطرح میکنند. طبیعتا مباحث حقوق بشری که مطرح شده سرپوشی بر موضوعات کلان دیگر است و آن چه مشخص است خاورمیانه در شرایط خاصی قرار دارد و عربستان در صدد ایجاد راهبردهای جدید در منطقه است و آمریکاییها در صدد هستند این راهبرد ها بدون تامین نظرات آنها و بدون تامین منافع آنها در پیش گرفته نشود.
قنادباشی تصریح کرد: البته سفر بلینکن اهداف دیگری نیز دنبال میکند و یکی از آنها مطرح کردن نگرانیهای واشنگتن در قبال مواضع احتمالی عربستان در قبال رژیم صهیونیستی است. چنانکه طی هفته های اخیر شاهد اعلام مخالفت تلاویو با احتمال هستهای شدن ریاض و مخالفت آنها با غنی سازی اورانیوم در خاک عربستان بودیم. موضوعی که میتواند یک مانع بزرگ بر سر راه احتمال عادی سازی روابط ریاض و تلاویو باشد. بنابراین به نظر می رسد یکی دیگر از اهداف سفر بلینکن برطرف کردن این نگرانی ها و رایزنی در این رابطه بوده باشد.
کارشناس مسائل منطقه در پاسخ به این پرسش که آیا با توجه به بهبود روابط بین تهران و ریاض ممکن است شاهد ایفای نقش میانجی از سوی ریاض بین تهران و واشنگتن نیز باشیم نیز اظهار داشت: با توجه به نوع و ماهیت روابط میان ایران و آمریکا احتمال اینکه شاهد نقش آفرینی ریاض در برقراری روابط بین تهران و واشنگتن یا احیای برجام یا برطرف شدن تحریم ها باشیم بسیار دور از ذهن است. بنابراین به نظر میرسد سفر بلینکن بیشتر حاوی پیام های هشدار آمیز به عربستان در چگونگی و کیفیت نزدیک شدن به ایران باشد.
میانجیگری ریاض بین تهران و واشنگتن منتفی است
سیدرضا صدرالحسینی کارشناس مسائل بین الملل نیز با بیان اینکه در پی گفتگوهای اولیه بین تهران و ریاض که به آنجا ختم شد که روابط دو کشور عربستان و جمهوری اسلامی ایران به سطح روابط عادی دیپلماتیک برگردد شاهد سفرهای متعدد مقام های آمریکا به عربستان بودیم تصریح کرد: چنانکه پیش از این «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید هم به ریاض سفر کرده بود و روز گذشته نیز شاهد سفر بلینکن وزیر خارجه آمریکا به عربستان سعودی و دیدار وی با بن سلمان ولیعهد این کشور بودیم.
صدرالحسینی با اشاره به اینکه گمانه زنی های گوناگونی پیرامون اهداف سفر بلینکن وجود دارد اظهار داشت: آنچه با توجه به اظهارت آشکار برخی مقامات آمریکایی از جمله نمایندگان سنا و بازتاب رسانه های این کشور مسلم است این است که سفرهای مقامات آمریکا با توجه به نگرانی ها و ناراحتی های این کشور از تعمیق روابط بین دو کشور ایران و عربستان است.
وی افزود: این میزان نارضایتی به ویژه بعد از اینکه جمهوری اسلامی اعلام کرد که آماده همکاری با عربستان در حوزه صنعت صلح آمیز هسته ای نیز هستیم خود را عیان تر کرد؛ چنانکه شاهد واکنش تند مقامات رژیم صهیونیستی بودیم. این مسئله نشان دهنده آن است که مجموعه نظام سلطه از برقراری دوباره روابط تهران و ریاض ناراحت و شگفت زده است و تلاش میکند از تعمیق و تحکیم روابط دو طرف در حوزه های مختلف جلوگیری کند. به نظر میرسد عربستان در رابطه با بحث عادی سازی رابطه با تلاویو دچار یک سکون و آشفتگی در تصمیم گیری شده است؛ اما آنچه کارشناسان رژِیم صهیونیستی نیز اذعان داشته اند، پس از برقراری دوباره روابط بین تهران و ریاض رابطه بین ریاض و تلاویو با تاخیر قابل توجهی مواجه شده است.
کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: با توجه به موارد ذکر شده گمانه زنی هایی که ممکن است در برخی محافل رسانه ای اعم از منطقه و بینالمللی در رابطه با احتمال میانجیگری عربستان بین ایران و آمریکا مطرح باشد منتفی است. واقعیت این است که ایران برای گفتگو با آمریکایی ها نیازی به میانجی ندارد چنانکه پیش از این هم در موضوعاتی همچون پرونده هسته ای و برجام گفتگوهای متعددی بین تهران و واشنگتن صورت گرفته است.
صدرالحسینی با بیان اینکه رژیم صهیونیستی از تجهیز کشورهای غرب آسیا به ویژه کشورهای عربی به هرگونه تکنولوژی و فن آوری های برتر اعم از انرژی صلح آمیز هسته ای به شدت هراسان هستند و مخالفتهای جدی خود را از سالهای قبل ابراز می کنند تصریح کرد: واکنش اخیر وزیر انرژی رژیم صهیونیستی در قبال احتمال غنی سازی اورانیوم در خاک عربستان نیز بر همین مبنا صورت میگیرد و در واقع عربستان بعد از مواجه شدن با چنین واکنشی با یکی از واقعیت های موجود در بطن این رژیم پی برد.
منبع: قدس آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۲۸۵۷۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ایران و آذربایجان به سازش رسیدند؟
به گزارش «تابناک» به نقل از اکو ایران، همزمان که ایران بیشتر در بحرانهایی که در حال حاضر در خاورمیانه در جریان است درگیر میشود، تهران به همکاری عموما همسایه مسلمان شیعه خود چشم دوخته است، همسایهای که مدتهاست روابط آن با دشمن اصلی خود را بیش از حد نزدیک میداند.
حرکت ایران برای بهبود روابط با آذربایجان علیرغم مشارکت فزاینده باکو با اسرائیل، تغییر قابل توجهی را در منطقهای نشان میدهد که در تقاطع قارهها و منافع رقابتی قدرتهای بزرگ از جمله روسیه و ایالات متحده قرار دارد. اما اصطکاکهای ریشهدار در داخل قفقاز و خارج از آن همچنان تهدیدی برای شعلهور کردن مجدد رقابتها و از بین بردن مشارکت در حال رشد و شکننده بین باکو و تهران است.
به نوشته نیوزویک، تنها چند روز پس از آغاز جنگ غزه در اکتبر گذشته، ایران یک توافقنامه تاریخی را با آذربایجان برای ایجاد یک مسیر ترانزیتی موسوم به کریدور ارس امضا کرد که به آذربایجان اجازه دسترسی به استان نخجوان را از طریق خاک ایران میدهد. این معامله به عنوان گامی حیاتی در جهت جلوگیری از یک گزینه بحث برانگیزتر، معروف به کریدور زنگزور، تلقی میشد که میتوانست باعث شود آذربایجان تلاش کند به زور از ارمنستان عبور کند.
پرچمهای آذربایجان و اسرائیل در ۹ اکتبر ۲۰۲۳ در مقابل سفارت اسرائیل در باکو
پیش از این، دو رقیب قفقاز جنوبی برای دههها بر سر منطقه جدایی طلب قره باغ کوهستانی، درگیر بودند، مانعی که در سپتامبر گذشته در بحبوحه پیروزی آذربایجان، با کمک اسرائیل و ترکیه برچیده شد.
ایران که به طور سنتی از ارمنستان حمایت می کند، به سمت تنظیم مجدد رویکرد خود حرکت کرده است. در بحبوحه تلاشهای مداوم برای بهبود روابط با باکو، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران تا آنجا پیش رفت که اخیراً در دیدار با جیحون بایراموف، همتای آذربایجانی خود، «فصل جدیدی» در روابط ایران و آذربایجان را اعلام کرد.
اما همانطور که امیل آودالیانی، استاد دانشگاه اروپایی در تفلیس، گرجستان، به نیوزویک گفت: «این بدان معنا نیست که جمهوری اسلامی از توازن قدرت در قفقاز جنوبی خوشحال است».
یک هدف مشترک
محرک اصلی آشتی جمهوری آذربایجان و ایران، تمایل متقابل برای ثبات منطقهای، حسن نیت ژئوپلیتیکی و چشم اندازهای اقتصادی است، به ویژه کریدور حمل و نقل بین المللی پیشنهادی شمال-جنوب (INSTC) که یک مسیر ریلی بلندپروازانه را پیش بینی میکند که هند را از طریق آذربایجان و ایران، به روسیه متصل میکند.
آودالیانی گفت: «ایران و آذربایجان اکنون هر دو علاقمند به نزدیکی هستند زیرا تجارت آنها رشد میکند، عملیات کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب در حال گسترش است و به نظر میرسد باکو جاهطلبیهای خود را برای باز کردن کریدور زنگزور کاهش داده است.
آودالیانی افزود: «این در استراتژی سیاست خارجی ایران میگنجد که تهران در تلاش برای عادی سازی روابط پیچیده سنتی خود باشد. از طرفی، آذربایجان نمیتواند تحمل کند که اوضاع آشفتهای با ایران داشته باشد، زیرا این کشور هنوز باید با ارمنستان به توافق صلح دست یابد و در حال حاضر از زمان سقوط قرهباغ، از سوی غرب مورد انتقاد قرار گرفته است.»
کریدور شمال-جنوب به طول ۷۰۰۰ کیلومتر در صورت تحقق، میتواند مسیری ضد تحریم برای تجارت جهانی برای ایران و روسیه فراهم کند، در زمانی که هر دو کشور با محدودیتهای اقتصادی فزاینده اعمال شده توسط واشنگتن مواجه شدهاند.
اسرائیل نفوذ خود را گسترش میدهد.
اما تنشهای زیربنایی همچنان پویایی بین باکو و تهران را تحت الشعاع قرار داده است، به ویژه روابط رو به رشد بی سر و صدا بین آذربایجان و اسرائیل که از زمان آغاز جنگ تمام عیار بر سر قره باغ در سپتامبر ۲۰۲۰ تشدید شده است. اسرائیل اکنون یک تامین کننده اصلی تسلیحات آذربایجان و بزرگترین مشتری نفت باکو شده است. در میان سایر زمینههای همکاری، تلآویو و باکو همچنین مکانیسمهای اشتراک اطلاعاتی ایجاد کردهاند.
فواد شهبازوف، تحلیلگر سیاسی، گفت شراکت بین آذربایجان و اسرائیل «پدیده جدیدی نیست، اگرچه پس از جنگ دوم قره باغ در سال ۲۰۲۰ به طور چشمگیری عمیقتر شد.»
با این حال، جنگ اخیر تغییرات اساسی در منطقه ایجاد کرد و ایران با تجمیع نیروهای خود در نزدیکی مرزهای خود با ارمنستان و آذربایجان به درگیری پاسخ داد و در سالهای ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ نیز میزبان رزمایشهای نظامی گسترده در این مرز بود.
شهبازوف گفت، آذربایجان به نوبه خود «گامی به عقب برنداشت، بلکه آشکارا و با صدای بلند در رسانههای دولتی از مشارکت دفاعی با تلآویو تمجید کرد، زیرا اسرائیل یکی از معدود طرفهایی است که فناوریهای پیشرفته و مدرن دفاعی آذربایجان را تامین میکند».
وی با اشاره به مبادلات اطلاعاتی آذربایجان و اسرائیل افزود: «بنابراین، باکو برای مشارکت خود با اسرائیل ارزش زیادی قائل است و آن را وزنهای در برابر ایران میداند.»
در واقع، شهبازوف گفت پس از جنگ ۲۰۲۰، «شرکتهای اسرائیلی برای مشارکت در بازسازی قرهباغ پس از جنگ، بهویژه در زمینه کشاورزی، به سمت آذربایجان هجوم بردند. آذربایجان حتی شراکت خود را با اسرائیل برای دستیابی به مهمات مدرن بیشتر و پهپادهای احتمالی افزایش داد.»
دلیلی برای سازش
در حالی که کمبودی در نقاط تنش در روابط آذربایجان و ایران وجود ندارد، نیکیتا اسمگین، کارشناس شورای امور بینالملل روسیه، گفت که همکاری بین آذربایجان و اسرائیل تنها «بی اعتمادی بین باکو و تهران را تشدید میکند.»
با این حال، او به نیوزویک گفت: «شایان ذکر است که همکاری به تنهایی لزوماً به این معنی نیست که آذربایجان بهعنوان نیروی نیابتی اسرائیل عمل میکند».
او گفت: «بنابراین، در شرایط کنونی، مشارکت عملگرایانه بین ایران و آذربایجان امکانپذیر است، اگرچه روابط باکو با اسرائیل احتمالاً به عنوان یک عامل منفی برای توسعه آن تلقی خواهد شد».
با ارائه یک ارتباط فریبنده بین در زمانی که ایران و روسیه در حال تقویت روابط اقتصادی، نظامی و سیاسی خود از سوی INSTC هستند، سمگین توضیح داد که چگونه روابط تجاری با مسکو برای تهران "حیاتی" است. اهمیت مشارکت ایران و روسیه در بحبوحه گزارشهایی مبنی بر اینکه ایران هواپیماهای بدون سرنشین روسیه را برای جنگ در اوکراین در اختیار روسیه قرار داده است و قول مسکو برای ارائه سکوهای پیشرفته هوایی و ضد هوایی به تهران افزایش یافته است.
سمگین گفت: حفظ روابط مثبت با باکو برای ایران ضروری است، زیرا بخش قابل توجهی از محموله بین روسیه و ایران از آذربایجان عبور میکند. ایجاد کریدور ارس فرصتها را برای روابط تجاری روسیه و ایران و توسعه INSTC بیشتر میکند.